Tarihi Ticaret Yolları

Tarihi ticaret yolları, insanlar ve medeniyetler tarafından ticaret amacı ile kullanılmış yollardır. İpek Yolu, Baharat Yolu, Kral Yolu gibi tarihi ticari yolları sadece ticaretle kalmamış aynı zamanda medeniyetler arası kültürel etkileşimlere de ev sahibi olmuştur. Çağlar boyunca bu yollarda kıtalar arası ipek, baharat, tuz gibi önemli hammaddelerin ulaşımı sağlanmıştır.

İpek Yolu

İpek Yolu tarih boyunca kullanılan en önemli ticaret yollarından biridir. Yaklaşık 8.000 kilometre uzunluğunda olup Asya, Avrupa ve Afrika’yı birbirine bağlayan İpek Yolu, Tunç Çağı zamanlarında dahi kullanılan kadim bir yoldur. İpek Yolu’nda taşınan başlıca ürün, İpek olmakla birlikte Çin’in el yapımı vazoları, porselen tabakları ve diğer el işçiliği ile yapılan ürünlerde taşınmıştır. Diğer ürünler mürekkep, kâğıt, atlar, develer, yün eşyalar, halı, kilim, barut, medikal ürünler gibi olmuştur. İpek Yolu, tarih boyunca Çin ipeğinin Bizans ve Avrupa’ya taşınmasında büyük rol oynamıştır. [1]

Çin, Türk, İran, Bizans ve Arap medeniyetlerinin kaynaklarına bakıldığında Türkler, İpek Yolu’nun kontrolünün büyük bir kısmına sahip olmuştur. Orhun Yazıtları‘nda, Bilge Kağan: ” (Ey) Türk milleti (Kutsal) Ötüken topraklarında oturup, (buradan) kervanlar gönderirsen (ticaretle uğraşırsan) hiçbir sıkıntın olmayacak. Ötüken Ormanı’nda oturursan sonsuza kadar devlet sahibi olarak hükmedeceksin.” demiştir. [2]

Baharat Yolu

Diğer önemli tarihi ticaret yollarından birisi olan Baharat Yolu ise Çin ve Hindistan’da üretilen baharatların, Asya’dan, İskenderiye’ye oradan Avrupa ve Akdeniz şehirlerine taşınmasını sağlardı. İskenderiye, Baharat Yolu’nun Avrupa’ya açılan liman kentiydi ve buradan Avrupa’nın bütün önemli limanlarına baharatlar taşınırdı. 

Baharat çeşitleri, Bizans, Roma ve diğer Avrupa kentlerinde aristokrat kesimin büyük ilgi duyduğu Karabiber, tarçın, kimyon, karanfil ve misk gibi baharatlar, Baharat Yolu’nda en çok taşınan baharatlardı. Özellikle karabiber, bu yolda en fazla taşınan ve en çok para kazandıran baharattı. Baharat Yolu Çin ve Hindistan tarih boyunca baharatlarının taşınmasını sağlayarak önemli ticaret yollarından birisi olmuştur. [3]

Kral Yolu

Kral Yolu, Anadolu medeniyetleri tarafından inşa edilip kullanılmış bir yoldur. Daha sonra Persler tarafından Anadolu’da bu yol tekrardan yenilenerek faaliyetlerine devam etmiştir. Kral Yolu, ilk askeri amaçlara hizmet etmiş olsa da daha sonra haberleşme, idari ve ekonomik amaçlar içinde kullanılmıştır.

Kral Yolu, Herodotos’un “Historiai” eserinde anlatıldığına göre, Anadolu’dan ilerleyerek, Anadolu sınırları dışına kadar ulaşmıştır. Yol günümüzde İran’da bulunan Sousa (Sus) şehrinde bitmektedir. Kral Yolu, haberleşme amacı ile Pers habercileri tarafından etkili bir biçimde kullanılmıştır. Ekonomik olarak bu yolda baharat, ipek ve tuz gibi dönemin önemli hammaddeleri taşınmıştır. [4]

Kürk Yolu

Kürk Yolu İskandinavya’dan, Hazar Denizi’ne kadar ulaşan bir ağda kürk ticareti için kullanılmıştır. Norman ve Rus tüccarlar, değerli kürkleri Hazar Devleti, İdil Bulgar Devleti ve İslam ülkelerine satmıştır. Kürk Yolu güzergahı üzerine siyasi güç olarak bakıldığında, Hazar Devleti etkisini hissettirmiştir.

Tarih boyunca avcılık yalnızca besin kaynakları için değil, giyinme ihtiyacını karşılamak için önemli olduğundan hayvancılıkla uğraşan Türkler için soğuk ve çetin hava şartlarına direnmek için sağlam kıyafetler gerekliydi. Kendini soğuğa karşı korumak, bozkır insanı için önemli olduğundan Türkler için Kürk Yolu’nda taşınan kürk ve derilerin önemi büyük olmuştur. [5]

Kehribar Yolu

Kehribar Yolu tarih boyunca değerli bir taş olan kehribarın, Baltık Denizi’nden başlayıp bütün Avrupa kıtasını geçip Venedik ve Roma’ya ulaşmasını sağlardı. [6]

Kaynakça

• [1] YILMAZ, E. (2017). İPEK YOLU HAKKINDA KISA BİR DEĞERLENDİRME. Şarkiyat 9/2 
• [2] ALYILMAZ, C. (2004). İPEK YOLU VE ORHUN YAZITLARI. Ankara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, sy. 24
• [3] DURUKAN, M. (2915). GEÇ ANTIK ÇAĞ’DA DOĞU AKDENIZ’DEKI EKONOMIK GELIŞMENIN NEDENLERI: İPEK YOLU VE BAHARAT YOLU’NUN ROLÜ, LR1 AMPHORALARI VE KILIKIA’DAKI DIĞER KANITLAR. Adalya, sy. 18 
• [4] ERDAL, P. (2023). KRAL YOLU’NUN ANADOLU GÜZERGÂHI. Erdem, (85), 91-118. 
• [5] EROĞLU, E. (2018). 6-10. YÜZYILLARDA KARADENİZ’İN KUZEYİNDE KÜRK TİCARETİ. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi
• [6] ŞAHİN, B. ve ERENEL, F. (2021) KUŞAK YOL GIRIŞIMI KAPSAMINDA DENIZ VE DEMIR İPEKYOLU’NUN REKABETI. Güvenlik Stratejileri Dergisi 17, sy. 40